کلم
خصوصیات گیاه شناسی کلم
کلم پیچ گیاهی با نام علمی Brassica oleracea ، بومی اروپا بوده ودارای ریشه سطحی و کوتاه است. برگ ها ی آن بر روی ساقه کوتاه و نسبتا ضخیمی به صورت یک مجموعه کروی شکل ظاهر می شوند.
کلم نسبت به طول روز (مانند گیاه کاهو) حساس نیست. این محصول، از گیاهان فصل خنک به شمار می رود. برخی از رقم های این سبزی دمای زیر صفر را تا حدود 9- درجه سلسیوس می توانند تحمل کنند. کلم در خاک های مناسب (سبک و حاصلخیز) محصول بسیار خوب و زودرس می دهد. گرده افشانی کلم ها از طریق باد و حشرات انجام می گردد. مرحله زایشی کلم در مناطق معتدل تنها با تأثیر سرما یا بهارش، در سال دوم انجام می گیرد. طولانی شدن دوره نونهالی نیز، منجر به تغییر فاز رویشی به زایشی می شود.
بعد از بهارش، ساقه گل دهنده به طول 5/1 تا 2 متر ظاهر می گردد. گل ها در کلم زرد براق و دارای 4 کاسبرگ، 4 گلبرگ و 6 پرچم هستند. کلم در سال اول تشکیل پیچ و در سال دوم میوه و بذر تولید می کند.تعداد برگ های خارجی تحت شرایط دمای بالا کم می شوند. در شرایط دمای بالا، کلم چندین سال در مرحله رویشی باقی می ماند. دمای بالا پس از بهارش گلدهی را به تأخیر انداخته و یا آن را متوقف می کند.
ارقام کلم
کلم تنوع زیادی دارد به طوری که ای گیاه دارای ارقام مختلفی از شکل مخروطی تا کله قندی، تا توپی است. این گیاه ممکن است حتی بر اساس رنگ و دوره رشدی تقسیم بندی شود.
كلم پيچ داراي سه دسته مشخص است:
الف : كلم پيچ سفيد
ب : كلم پيچ قرمز
ج: كلم پيچ ميلان كه (داراي برگهاي ناصاف و مجعد با رنگ سبز متمايل به آبي).
هر يك از دسته هاي مذبور از لحاظ شكل بوته داراي انواع مختلفي مثل گرد، كشيده و يا قلب گاوي هستند. در بين دسته هاي فوق انواع زودرس، نيمه زودرس، ميان رس ( پاييزه ) و ديررس ( زمستانه) نيز مشاهده می گردد.
نیازهای اکولوژی
كلم پيچ طالب آب و هواي معتدل بوده، به طوریکه دماي بهينه براي رشد رويشي بين ١٥ تا٢٠ و حداقل آن براي رشد رويشي حدود ١درجه سانتيگراد است. بطوركلي دماي كمتر از ١٠ و بالاي ٢٥ درجه سانتيگراد شرايط مناسبی را براي توليد اين گياه فراهم نمي كند. این محصول در شرايط آب و هوايي خنك و رطوبت زياد به خوبي رشد كرده و درمقابل يخبندان نيز مقاومت خوبی از خود نشان مي دهد.
نیاز آبی کلم
این گیاه نیاز آبی بین بین 380 تا 500 میلیمتر در فصل رشد (بسته به آب و هوا) داراست. مصرف آبی محصول در طی فصل رشد رو به افزایش است و در مراحل پایانی به بالاترین مقدار خود میرسد.
نیاز خاکی کلم
با اینکه این گیاه در دامنه وسیعی از خاکها قابل کشت است، ولی نیازآن به خاک با زهکشی کافی وجود دارد تا بتواند رطوبت کافی را در خود حفظ کند. خاک لومی با بافت متوسطبا مواد آلی ارگانیک نیز برای این گیاه مناسب است. pH مناسب برای کاشت این محصول بین 5.5 تا 6.5 بوده و اگر تا 4.5 برسد هم مقاومت می کند.
در خاکهایی با pH بالاتر از 6.5 که در محدوده قلیایی میباشد، برگها تیره می شوند و حاشیه آنها از بین میرود.
ازدیاد گیاه کلم
این گیاه از طریق بذر تکثیر میشود.
تولید نشای کلم
بستر نشاء باید سبک بوده و دارای ظرفیت نگهداری آب بالا و با زهکشی مناسب باشد. در کشور ایران بهترین بستر میتواند ترکیبی از پرلیت و کوکوپیت باشد، ولی درصورتی که پیت، پوسته چوب و ورمیکولایت هم موجود بود، میتوان از آن استفاده کرد. بعد از رشد برگهای اصلی، تغذیه نشاها با محلول های غذایی آماده یا کود کامل انجام می شود. دمای مناسب جوانه زنی بذرهای کلم حدود 20 درجه سانتیگراد با رطوبت نسبی بالا می باشد. بهتر است برای کاشت همه بذرها قبل از کاشت آنها را با یک قارچکش عمومی ضدعفونی کنید. اگر مدیریت پرورش نشاء به خوبی انجام نشود ممکن است دچار آسیبهایی شوند به طور مثال موارد زیر ازجمله موارد آسیب زا به شمار می رود:
زمان کاشت نا مناسب، کاربرد کود بیش از حد، آسیب ناشی از دماهای پایین تر از 7 درجه سانتیگراد، نشاهای روییده در هوای سرد، انتقال نشاها در اندازه بزرگ و تفاوت دمایی بالا بین مزرعه و خزانه .
آماده سازی خاک قبل از کاشت کلم
قبل از کاشت کلم زمین باید تمیز باشد و 2 هفته قبل از کاشت باید زمین شخم عمیق زده شود، و بلافاصله قبل از کاشت بهتر است با یک دیسک یا یکی از ادوات مناسب به عمق 45 تا 60 سانتیمتر شخم زده شود.
کاشت کلم
کلم به هر دو صورت مستقیم یا به شکل نشایی کاشته می شود. برای کاشت مستقیم حدود 2 کیلوگرم بذر در هکتارمورد نیاز است. کاشت نشاء باعث تسریع جوانه زنی و زودرسی محصول در مزرعه میگردد. انتقال نشاء زمانی انجام میشود که گیاه به اندازه کافی رشد کرده و قوی باشد.
در زمان انتقال، نشا باید در خاک به خوبی مستقر شدهو بلافاصله آبیاری شود. در مناطق مرطوب کلم باید در قسمتهای مرتفع مانند دامنه پشتهها کاشته شود تا احتمال بیماریها و پوسیدگی کاهش یابد.
تراکم تعداد کلم در هکتار بر اندازه هد یا پیچ، شکل پیچ و عملکرد موثر بوده و تراکم تعداد در هکتار به هدف تولید وابسته است. وقتی فاصله کشت کم باشد یا گیاهان نزدیک هم کشت شده اند اندازه پیچ کوچکتر و کشیده تر میشوند. تعداد بوته ها 40 تا 45 هزار در هکتار برای پیچهای بزرگ و تعداد 55 تا 65 هزار در هکتار برای کلم های با اندازه متوسط مناسب است.
کود دهی کلم
کلم گیاهی است که به شدت نیاز به تغذیه دارد و برای تولید مناسب به مقدار کافی کود کشاورزی فسفر، پتاسیم و نیتروژن و کمپوست نیاز دارد. برنامه کودی باید براساس آزمون خاک بوده و در هر مزرعه متفاوت است. نیاز کودی حدود 200 تا 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و پتاسیم حدود 500 کیلوگرم و 200 کیلوگرم کود ازته به شکل سرک، چهار هفته بعد از انتقال نشاء استفاده می گردد.
کلم برای رشد و توسعه به عناصر ریز مغذی نیاز دارد. این گیاه نیاز بالایی به کودهای کلسیمی دارد و کمبود آن ممکن است در خاکهای اسیدی یا یا خاکهای با پتاسیم بالا و خاکهای خشک مشاهده می شود. کمبود کلسیم با استفاده از محلولپاشی با کودهای کلسیم نیترات تامین میگردد. استفاده از منیزیم به مقدار 5 کیلوگرم در هکتار نیاز منیزیم را در این گیاه تامین میکند. برای تامین همه عناصر شامل آهن، منگنز ، مولیبدن و … از کودهای کم مصرف کامل استفاده می گردد.
آبیاری کلم
بعد از انتقال نشاء کلم باید بلافاصله آبیاری شود. فاصله آبیاری باید حدود 10 تا 12 روز در خاکهای سنگین رسی بوده و 8 روز در خاکهای سبک تا زمان برداشت کلم باشد. آبیاری بیش از حد باعث ترکیدگی محصول می گردد.
کنترل علف های هرز
از بین بردن علف های هرز به روش مکانیکی با دست به خوبی علفکشها میتواند باشد. اولین بار وجین کردن حدود 2 تا 3 هفته بعد از انتقال نشاء انجام می شود.
زمان برداشت کلم
این محصول زمانی برداشت می شود که پیچ به اندازه کافی سفت می شود. در کلمهایی که خیلی سفت نشده اند، باید با چند برگ اطراف برداشت شوند تا در حمل و نقل آسیب نبینند.
باتوجه به توضیحات داده شده، کودهای شیمیایی حاوی سه عنصر اصلی نیتروژن، فسفر و پتاسیم و همچنین کودهای حاوی پتاسیم، منیزیم، کلسیم و ریز مغذی ها می تواند در بهبود عملکرد گیاه کلم موثر باشد. پیشنهاد سینکو کودهای NPK مایع و پودری، اوره فسفات و همچنین کود سولفات پتاسیم (سولو پتاس)، سولفات منیزیم و کودهای مایع نظیر کلسیم مایع است.
بدون دیدگاه