تغذیه چغندرقند و توصیه کودی برای آن

چغندرقند

گیاهان از جمله چغندر قند عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، گوگرد، کلسیم و منیزیم و همچنین عناصر کم مصرف مورد نیاز خود را از طریق خاک جذب می کنند. به منظور تغذیه بهینه و دستیابی به بالاترین میزان عملکرد کمی و کیفی، علاوه بر تامین دیگر عاملهای موثر در رشد، برخی عناصر پرمصرف از جمله نیتروژن، فسفر، پتاسیم و گاهی گوگرد، و از عناصر کم مصرف روی، بور و گاهی آهن و منگنز را باید به خاک اضافه کرد. کمبود و یا مصرف بیش از اندازه هر یک از عناصر بالا می تواند عملکرد محصول را به میزان قابل توجهی بکاهد. در مناطق چغندر کاری ایران به طور معمول کمبود و رعایت نکردن زمان بهینهی مصرف عناصر غذایی مورد نیاز باعث کاهش عملکرد کمی و کیفی و اغلب در ارتباط با نیتروژن، مصرف بیش از حد کود باعث کاهش عملکرد کیفی در چغندرقند میشود.

نیاز غذایی چغندر بر پایه آزمون خاک در اقلیمهای مختلف

هدف از مصرف کود در چغندرقند افزایش عملکرد ودرصد بالای قند قابل استخراج است. البته کوددهی یکی از عاملهای بسیار مهم و مؤثر بر رشد چغندرقند است ولی میزان قند به عاملهای عمده دیگری مانند تیپ و رقم چغندرقند ، میزان رطوبت قابل دسترس گیاه در طول دوره رشد و مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک، اقلیم منطقه ، تراکم گیاهی، مدیریت مزرعه و ذخیره عناصر غذایی خاک بستگی دارد .

توصیه کودی بر پایه آزمون خاک و قابلیت و ظرفیت تولید صورت می گیرد. از این طریق می توان به پرسشهای «چه نوع کود» و «به چه میزان» ، به طور عملی پاسخ گفت. برای توصیه کودی بر پایه آزمون خاک لازم است در آغاز از خاک و آب کشتزار مورد نظر برابر دستورالعمل مؤسسه تحقیقات خاک و آب نمونه برداری کرده و با توجه به نتایج تجزیه خاک و آب در آزمایشگاه ظرفیت و توان تولید برآورد کرده و سپس میزان عناصر غذایی مورد نیاز تعیین میگردد.

نیتروژن

مدیریت نیتروژن یکی از راهکارهای مدیریتی و مهم برای دستیابی به عملکردهای با کمیت و کیفیت بالا در چغندرقند و در فرآیند کوددهی چغندرقند می باشد. همچنین بیشترین تحقیقات انجام شده در رابطه با تغذیه چغندرقند و کمبود عناصر غذایی در چغندرقند به عنصر نیتروژن و به ویژه تعیین میزان آن اختصاص دارد. تاکنون روش های مختلفی برای برآورد نیتروژن مورد نیاز چغندرقندااز جملهتجزیه خاک، تجزیه گیاه و استفاده از دستگاه های فیزیولوژی سبزینه سنج (کلروفيل متر) بررسی شده اند. روش تجزیه خاک نسبت به روش تجزیه گیاه و یا دیگر روش ها کارایی بالاتری داشته و امروزه نیز بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. بنابراین نمونه برداری و آزمایش خاک، برای تعیین میزان مصرف کود مورد نیاز گیاهان زراعی در بخش کشاورزی بسیار مفید و سودمند می باشد. همچنین ارزش آزمایش خاک به طور مستقیم بستگی به چگونگی انتخاب نمونه نماینده، کیفیت نمونه برداری و همچنین آماده سازی نمونه خاک دارد.

نیتروژن و نقش آن

نیتروژن جزئی از مهم ترین مولکول های مواد آلی آمینو اسیدها، اسیدهای نوکلئیک و پروتئین هاست و سوخت و ساز و به طور کلی زندگی گیاه به آن بستگی دارد. همچنین تولید و فعالیت آنزیم های مختلف، که همه از مواد پروتیینی اند و نیز رنگیزه های گیاهی بخصوصسبزینه به نیتروژن بستگی دارد.

نشانه های کمبود نیتروژن

در صورتی که خاک از لحاظ میزان نیتروژن فقیر باشد، میزان کمبود نیتروژن از هنگام ظهوراولین برگهای حقیقی شروع شده و در پی آن دیگر برگ ها نیز آغاز به زرد شدن می کنند. چون عنصر نیتروژن یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده ترکیب سبزینه (کلروفیل) در برگ ها بوده و کاهش این عنصر باعث کاهش میزان سبزینه در گیاه می شود، بنابراین اولین نشانه های کمبود این عنصر در گیاه ایجاد رنگ زرد و پیچیدگی برگ ها می باشد. لازم به ذکر است کهبه دلیل متحرک بودن نیتروژن در گیاه برگ های جوان با توانایی بیشتر نیتروژن موجود در برگ های پیر را جذب می کنند. بنابراین رنگ زرد در آغاز از برگ های پیر شروع شده و در صورت تداوم کمبود در پی آن برگ های جوان نیز زرد خواهند شد. از دیگر نشانه های کمبود نیتروژن می توان به کوچک شدن پهنک و بلند شدن دمبرگ و کوچک و باریک ماندن برگ ها همراه با رنگ سبز روشن اشاره کرد. علایم کمبود نیتروژن همانند برخی از نشانه های بیماری رایزومانیا و یا فشردگی خاک می باشد.

پیشنهاد می کنم مقاله کودهای شیمیایی را مطالعه بفرمایید!

فسفر

فسفر و نقش آن

فسفر جزیی از اسیدهای نوکلئیک، فسفولیپیدها، برخی از آنزیم های کمکی،(NAD ,NADP) قندهای فسفر دار و از همه مهم تر ATP و مواد همسان آن مانند گوانین تری فسفات (GTP)، اوریدین تری فسفات (UTP) و سیتیدین تری فسفات(CTP) است این ترکیبات، انتقال انرژی در گیاه را ممکن می سازند.

نشانه های کمبود فسفر

علایم کمبود فسفر بسیار کم در گیاه بالغ چغندر قند دیده می شود و تنها هنگامی نشانه های کمبود بروز می کند که غلظت فسفر قابل جذب خاک به شدت کاهش یابد. از نشانه های مشخصه کمبود فسفر سبز تیره شدن رنگ برگ ها و پوسیده شدن کل گیاه است. از دیگر علایم کمبود فسفر در چغندرقند، بنفش رنگ شدن حاشیه و سپس کل برگ بوده که در نهایت برگ ها قهوه ای و از بین خواهند رفت. تاخیر در رشد ریشه و همچنین تشکیل توده ایی از ریشه های خشبی ثانوی از دیگر علایم کمبود فسفر می باشد. رنگ سبز تیره در برگ ها از دیگر نشانههای کمبود فسفر در این گیاهان است.

پتاسیم

نقش پتاسیم

پتاسیم از نظر میزان و اهمیت نقش فیزیولوژیک در گیاهان، مهم ترین کاتیون است. نقش اصلی پتاسیم فعال کردن آنزیم های گوناگون است که تعداد آن ها به بیش از ۶۰ ترکیب می رسد. این عنصر در تسریع انتقال مواد ناشی از نور ساخت از برگ به اندام های دیگر موثر است. پتاسیم همچنین تأثیر زیادی بر افزایش کیفیت محصول و بازده مصرف دیگر عناصر غذایی دارد. این عنصر در گیاهان زراعی به عنصر کیفی معروف است. در بین عناصر پر مصرف پتاسیم نقش بسیار مهمی در کیفیت ریشه (درصد قند) چغندرقند دارد. پتاسیم در بین کاتیون هایی که چغندرقند نیز جذب می کند، بیشترین میزان را دارد. از دیگر نقش های پتاسیم عبارت اند از:

1. پتاسیم موجب افزایش مقاومت به آفات، بیماری ها، خشکی و سرمازدگی می شود.
2. پتاسیم نسبت مستقیم و غیر خطی با درصد قند در ریشه دارد.
3. پتاسیم همراه با سدیم دو کاتیون مهم در تغذیه چغندرقند و برای دستیابی به حداکثر عملکرد می باشد.

نشانه های کمبود پتاسیم

علایم کمبود پتاسیم همانند نشانه های کمبود فسفر بسیار کم بر روی برگ چغندر قند دیده می شود. می توان گفت که در اثر کمبود پتاسیم درچغندرقند، حاشیه برگ ها به رنگ سبز زیتونی کم رنگ در آمده و در پی آن رگبرگ ها بی رنگ می شود. پس از آن همه ی برگ ها تیره و به رنگ قهوه ای کم رنگ درمی آید و بر روی آن لکه های نخودی رنگ به صورت خوشه های کوچک ظاهر میشوند.

گوگرد

نقش گوگرد

گوگرد نقش خود را در پروتئین یا پلی پپتیدها، با تشکیل پیوندهای دی سولفید بین زنجیره های پلی پپتیدی ایفا می کند. اولین آمینو اسیدی که از سولفات به دست می آید سیستئین است. سیستئین نیز به دیگر اسید آمینه های گوگرد دار تبدیل می شود. گوگرد جزیی از ساختمان اسید لیپوئیک و ویتامین های بیوتین و تیامین است. این مواد در فیزیولوژی گیاه نقش بسیار مهمی ایفا می کنند.

نشانه های کمبود گوگرد

علایم کمبود گوگرد در زراعت چغندرقند همانندنشانه های کمبود نیتروژن و به صورت زرد شدن برگ ها می باشد، با این تفاوت که در مراحل ابتدایی کمبود نیتروژن در آغاز، برگ های پیرتر زرد شده و برگ های جوان مرکزی سبز باقی می مانند. در حالی که در کمبود گوگرد زردی عمومی بوده و برگ های پیر و جوان همزمان زرد می شوند. در کمبود شدید لکه های قهوه ای نامنظم در روی برگ و دمبرگ ظاهر می شود.

عناصر کم مصرف یا ریز مغذی

تاکنون در رابطه با مصرف عناصر غذائی مورد نیاز گیاهان بیش از همه به عناصر پر مصرف و آن هم به شمار محدودی از جمله نیتروژن، فسفر و تاحدودی به پتاسیم توجه شده است. عوامل بسیاری در چگونگی تأثیر عناصر ریز مغذی بر کیفیت و کمیت چغندرقند و یا هر محصول دیگری نقش دارند که می بایست به آن ها توجه کافی شود. از جملهی این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. ویژگی های خاک که شامل غلظت موجود عنصر مورد نظر در خاک،pH خاک، بافت، وجود کربنات ها، میزان مواد آلی، غلظت دیگر عناصر کم مصرف و پر مصرف (اثر متقابل آن ها) و برخی ویژگی های دیگر که در نهایت تعیین کننده میزان و روش مصرف و نوع منبع کودی می باشد.
2. توجه به مرحله رشد فیزیولوژیکی گیاه هنگام مصرف
3. توجه به زمان مصرف روزانه

محصولات ما 

بور

نقش بور در گیاه شامل موارد زیر می شود.

1. ایجاد تعادل بین قند و نشاسته
2. انتقال قند و کربوهیدارت ها
3. نقش آن در گرده افشانی و تولید بذر
4. نقش آن در تقسیم یاخته ای، سوخت و ساز نیتروژن و تشکیل پروتئین و دیواره یاخته ای.
5. نقش آن در غشاء یاخته ای و انتقال پتاسیم به یاخته های نگهبان برای کنترل تعادل آب بین یاخته ها

نشانه های کمبود بور

یکی از مهم ترین عناصر مورد نیاز چغندرقند بور می باشد. کمبود بور در چغندرقند باعث کاهش شدید کیفیت ریشه در چغندرقند می شود. در اثر کمبود بور نه تنها نشانه های ظاهری بر روی برگ ها ظاهر می شود، بلکه بر روی طوقه، گیاهچه مرکزی و دمبرگ به شکل پوسیدگی نیز دیده می گردد.

از بین رفتن جوانه های مرکزی و وسطی بوته، اختلال در گرده افشانی از دیگر علایم کمبود این عنصر در چغندر قند میباشد.

آهن

نقش آهن

آهن در ساختمان سبزینه، انتقال انرژی در درون گیاه، در ترکیب مخصوص پروتئین ها آنزیم ها و و همچنین در تنفس و سوخت و ساز گیاه شرکت دارد.

نشانه های کمبود آهن

در نتیجه ی کمبود آهن در آغاز رنگ پریدگی به صورت لکه ای و با تشدید کمبود این عنصر، لکه ها به هم پیوسته و در نهایت رگبرگ ها سبز باقی می ماند و زردی وسط رگبرگ ها را می پوشاند. نشانه های کمبود آهن در کشتزار به صورت لکه ای بوده که این نوع ظهور نشانه های بیشتر در خاک های نایکنواخت شنی و آهکی رخ می دهد.

کلروز در برگ ها، رنگ پریدگی بین رگبرگ ها، لکه های بافت مردگی روی برگ ها نیز از دیگر نشانه های کمبود این عنصر می باشد.

روی

نقش روی

عموماً نقش روی در بعضی از آنزیم ها همنند نقش منگنز و منیزیم بوده و اختصاصی نیست. اما در تعداد بسیاری از آنزیم ها، به ویژه کربنیک انیدراز (Anhidrase Carbonic) و چند آنزیم دیگر اختصاصی است. این آنزیم در جلوگیری از تغییر pH و در نتیجه محافظت از اجزای کلروپلاست نقش دارد. روی در سوخت و ساز نیتروژن نقش بسیار مهمی دارد، همچنین به طور غیر مستقیم در تولید پروتئین نقش دارد. به طور معمول روی به صورت غیر مستقیم در میزان رشد گیاه و تغذیه چغندرقند نقش دارد.

نشانه های کمبود روی

کمبود روی موجببروز لکه های رنگ پریده در پهنک برگ چغندرقند شده که با ادامه روند کمبود و تشدید آن لکه ها مرده و خشک خواهند شد (در آغاز سبز و در نهایت بافت مرده می شود). ظهور لکه های سفید فرورفته در سطح بالایی برگ ها و بین رگبرگ ها که بعدها قهوه ای می شوند و جداشدن برگ از بوته از دیگر نشانه های کمبود روی در گیاه می باشد.

 منگنز

نقش منگنز

منگنز در جذب و ساخت (Assimilation) دی اکسید کربن در فرایند نورساخت (فتوسنتز)، کمک در ساخت جذب و تشکیل ریبوفلاوین، ساخت سبزینه نیترات، اسید اسکوربیک و کارتن، انتقال الکترون در فرایند نورساخت نقش دارد، همچنین فعال کردن آنزیم های چربی را نیز به عهده دارد.

نشانه های کمبود منگنز

در اثر کمبود منگنز برگ های چغندرقند رشد عمودی داشته و به طرف درون لوله می شوند. برگ ها همچنین دارای لکه های رنگی زاویه دار می شوند. از دیگر نشانه های کمبود منگنز می توان به وجود لکه های زرد روی برگ های خارجی اشاره کرد.

از دیگر مواد معدنی مورد نیاز گیاه چغندر قند می توان به کلسیم، منیزیم، مس، مولیبدنو پتاس اشاره کرد. لازم به ذکر است که کمبود کلسیم موجب سوختگی در نوک برگ و چین خوردگی قاعده برگ ها شده و کمبود منیزیم موجب به وجود آمدن نقاط کوچک زرد کم رنگ در حاشیه ی برگ ها، نقاط زرد لیمویی در بین رگبرگ ها، لبه برگ ها به صورت راه راه و مخطط می شود. همچنین کاهش سطح مورد نیاز مولیبدن در این گیاه موجب کاهش سطح برگ و جمع شدن اطراف برگ به سمت بالا و قاشقی شکل شدن آن ها و کمبود مس باعث وجود قسمت های بافت مرده به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری در برگ های پیر می شود. نهایتا باید متذکر شد که کمبود پتاس موجب ظهور لکه های سفید مایل به زرد یا روشن در لبه و نوک برگ ها و سوختگی به شکل لکه های قهوه ای می شود.

ازجمله کودهایی که در شرکت سازه های یاد نگار (سینکو) تولید می شوند و می توان برای چغندر قند مورد استفاده قرار داد، می توان به کودهای کامل، کودهای NPK، گوگرد مایع و سولفات روی اشاره کرد.