پرتقال تامسون ناول (Citrus sinensis cv Thomson navel) متعلق به خانواده مرکبات است. مرکبات به طور تجاری در بیش از 60 کشور جهان در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد میکند. ایران نیز از مناطق مستعد کشت مرکبات (چه در شمال و چه در جنوب کشور) است و پیشرفتهای زیادی در زمینۀ پرورش و تولید مرکبات داشته است.
اغلب پرتقالهای ناول، بی دانه، پاکوتاه، نسبتاً مقاوم به سرما و همه سال آور و پرمحصول هستند. هورمونهای گیاهی در فرایند ریزش میوه دخالت دارند. اکسین یکی از تنظیم کنندههای مهم رشد گیاهی است که در مدیریت ریزش از آن استفاده میشود.
یکی از روشهای تأمین نیاز غذایی گیاهان به عناصر معدنی، تغذیۀ برگی است. در این روش، عناصر مورد نیاز گیاه به سرعت و با کارایی بالایی در اختیار گیاه قرار می گیرند. کاهش مصرف کودهای شیمیایی و پیامدهای زیست محیطی ناشی از آن نظیر آلودگی آبهای زیرزمینی و تخریب ساختمان خاک از ویژگیهای این روش کوددهی است. محلولپاشی، مکمل یا جایگزین روش خاکی محسوب میشود.
محلولپاشی نیتروژن در بهار مؤثرتر از استفاده آن در خاک است و موجب افزایش تشکیل دانه، میوه و عملکرد درختان میوه چندساله ازجمله پرتقال رقم والنسیا میشود.
نیاز به نیتروژن طی دوره گلدهی و تشکیل میوه به بیشترین مقدار خود میرسد، بنابراین تأثیر محلولپاشی نیتروژن بر تغذیۀ گیاه در مقایسه با اضافه کردن به خاک بیشتر است. در اغلب موارد محلولپاشی تغذیهای در بهار و در مواردی نیز در تابستان انجام میشود. پژوهشهای متعددی نشان داده است که محلولپاشی اوره میتواند روش بسیار کارآمدی برای تأمین نیتروژن مورد نیاز گیاه در زمانهای خاص باشد و باید در برنامههای مدیریت تغذیهای برای ذخیره حداقل قسمتی از نیتروژن مورد نیاز درخت در نظر گرفته شود.محلولپاشی برگی نیتروژن در گریپفروت موجب افزایش درصد تشکیل میوه، تعداد گل، وزن و اندازه میوه میگردد.
افزایش میزان نیتروژن در جوانههای گل سبب افزایش زمان گردهافشانی، طول عمر تخمک، تلقیح و سطح برگ در گریپفروت میشود. درنتیجه تعداد میوهها بیشتر و نیز از نظر اندازه درشت تر شده بنابراین، عملکرد گیاه بیشتر میشود.
در صورت کمبود بور، گلها بهدلیل اختلال در لقاح ریزش میکنند یا حتی میوهها با ابعاد کوچکتری تولید میشود. بور سبب شکلگیری پکتین در دیواره سلولی، تقسیم سلولی، سنتز اسید مالیک، انتقال کربوهیدراتها و آنزیمها میشود.
روی یکی از عناصر غذایی پراهمیت و کم مصرف است. کمبود روی بعد از نیتروژن بیشترین ناهنجاری تغذیهای در مرکبات به شمار میرود. از نشانههای مربوط به کمبود این عنصر در گیاهان میتوان به کوچکشدن برگهای انتهایی، ریزش برگها، و نیز کاهش تعداد و اندازه میوه ها بهدلیل کمبود ساخت هورمون اکسین در شرایط کمبود عنصر روی اشاره کرد.
نتایج این پژوهش بروی پرتقال تامسون ناولنشان داده است که مصرف همزمان اوره با غلظت 3 در هزار و اسید بوریک با غلظت 5/0 در هزار و به میزان 83/69 کیلوگرم در درخت، بیشترین میزان عملکرد را ایجاد میکند و همچنین مصرف همزمان اوره با غلظت 6 در هزار، اسید بوریک با غلظت 5/0 در هزار و سولفات روی با غلظت 3 در هزاربا میزان عملکرد 68 کیلو گرم در درخت نیز بررسی شد. همچنین نتایج به دست آمده حاکی از این است که محلولپاشی با عناصر غذایی نیتروژن، بور و روی با تأثیر مثبتی که در جلوگیری از ریزش و افزایش تشکیل میوهها در مراحل مختلف فنولوژیکی بهخصوص مرحلۀ تشکیل میوه نهایی دارند که این امر موجب افزایش عملکرد میشود؛ بهطوریکه با افزایش درصد تشکیل میوه در درختان، عملکرد نیز بهطور محسوسی افزایش مییابد.
در پژوهشی اثر کاربرد ترکیب کودی نیتروژن، روی و بور را بر تشکیل میوه و عملکرد میوه انگور رقم سیاه سمرقندی بررسی کردند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد با محلولپاشی ترکیب کودی اوره، سولفات روی و اسیدبوریک بهترتیب با غلظتهای 3، 4 و1 گرم در لیتر به دست آمد. همچنین محلولپاشی ترکیب کودی سولفات روی با غلظت 5/0 درصد و اوره با غلظت 1 درصد بر روی درختان پرتقال رقم ایتالیایی موجب کاهش 60 درصدی ریزش میوهها نسبت به شاهد و درنتیجه افزایش عملکرد دراین درختان شدند. مصرف سولفات روی به صورت محلولپاشی با غلظتهای 2 و 3 در هزار تأثیر معناداری در افزایش عملکرد میوه نسبت به شاهد در پرتقال رقم سانگین داشته است. کاربرد عناصر غذایی روی و نیتروژن موجب افزایش تعداد میوه، افزایش میزان محصول و عملکرد در نارنگی رقم توسرخ شده است.
نتیجهگیری کلی
با توجه به نتایج این پژوهش محلولپاشی عناصر غذایی نیتروژن، بور و بهخصوص روی با تأثیر بر افزایش میزان اکسین در منطقه کالیکس میوهها موجب کاهش ریزش و درنتیجه افزایش تشکیل میوه در هر سه مرحلۀ تشکیل میوه اولیه، تشکیل میوه بعد از ریزش خرداد، تشکیل میوه نهایی و درنتیجه افزایش عملکرد در پرتقال تامسون ناول شدند. محلولپاشی عناصر غذایی نیتروژن، بور و روی بر میزان طول و قطر میوهها نیز اثر معناداری داشتند.
از جمله کودهای شیمیایی شرکت سازه‌های یادنگار (سینکو) که به رشد مرکبات کمک میکنند، میتوان به سولفات روی و فروت ست (حاوی اوره، اسید بوریک، و سولفات روی) اشاره کرد.
بدون دیدگاه