کاهو

کاهو:

کاهو با نام علمی Lactuca sativa می باشد.گیاهی یک‌ساله از خانوادهٔ گل مینا یا گل آفتابگردان کاسنیان است.

احتیاج آب و هوای:

گیاه کاهو از گیاهان فصل خنک است. کاشت این گیاه در نواحی معتدل سرد و تا اندازه‌ای مرطوب بهترین نتیجه از برداشت محصول به دست میدهد. با ایـن حال اگـر بذر در فصولی که رشد گیـاه بـه گرمای شدید نخورد، کاشته شود نیـز محصول نسبتا خوبی می‌دهـد.

همچنین این گیاه نیمه مقاوم به سرما می باشد، به همین دلیل کشت آن بیشتر در فصل بهار و پاییز صورت می گیرد. نور فراوان ، شبهای خنک و رطوبت خاک برای تولید کاهوی خوب و توپر مورد نیاز است.

کاهوهای دیررس و مقاوم به گرما را می‌تـوان تـا اواخر فروردیـن کاشـت و از محصـول آن تـا اواخر خـرداد و اوایـل تیرمـاه استفاده کـرد. بدیـن ترتیـب در تمـام فصول سال می‌توان کاهوی تـازه کاشت. کاهـو در همه مناطقـی کـه میانگین حرارت ماهانـه 12 تـا 15 درجـه سانتیگراد است، به خوبی پرورش می‌یابد. 

کاهو بــه حرارت زیاد بسیار حساس است. وقتی که حرارت زیاد باشد، برگهای آن شروع بـه نوک سوختگی می‌کنـد. در حـرارت 30 درجه سانتیگراد بذر به خواب می‌رود و جوانه نمی‌زنـد. مزرعـه کاهو بــه آبیاری زیـاد احتیاج دارد.

بنابراین مزرعه کاهو نباید هیـچ موقـع کاملا خشک شـود. دمـای محیـط پـرورش بایـد روزهـا بیـن 16 تـا 18 و شـب ها بیـن 10 تـا 12 درجه سـانتیگراد در نظر گرفته شود.

کاهو ازجمله سبزی هایی است که در تمام طول سال به شرط دارا بـودن آب و هـوای مناسب قابل کشت است. چنانچه همزمان با برداشت کاهو  هوا گرم شـود، به اندازه کافی رشد نمی‌کند و شاخه گل دهنده ظاهر می‌شود و بوتـه کاهــو بـذر می‌دهـد.

در ایـن زمان برگها طعم تلخ و زننده‌ای پیدا می‌کنند و غیر قابل استفاده می‌شوند. بهترین مناطق بـرای کشـت کاهـو نواحی سردسـیر و دارای رطوبت بالاست. در کشتهای زمستانی در اثــر بارندگیهای پی در پی کاهوی پیچی تولید می‌شود کــه برگهای آن از لطافت و نازکی فوق العاده ای برخوردار است. گیاه کاهو از نظر حساسیت بــه نـور متفاوت بوده و نیمه حساس به شوری می باشد.

انتخاب رقم و بذر

۱-کاهو هایی که  سر کشیده دارند و در کشوربیشترین میزان کشت و کار مربوط به این نوع می باشد.

۲-کاهوی پیچ یا کلمی

۳-کاهوهای برگی

البته این نوع برای کشت های خانگی خوب بوده اما از لحاظ تجاری ارزش اقتصادی زیادی به دنبال ندارند.

۴-به کار بردن ارقامی که در مقابل طول روز بلند و هوای گرم مقاوم بوده و زود به بذر نمی روند.

خواص کاهو

کاهو سرشار از ویتامینها و مــواد ضروری برای سلامتی انسـان است. وجود مقادیر فراوانی از آهـن، منگنـز، فسـفر، پتاسیم، بتاکاروتن، ویتامین ث و ب در برگهایی کاهو، ارزش غذایی این سبزی را بهبود بخشیده است. این گیاه منبعی غنی از آنتی اکسیدانها در میان سبزی ها است. همچنین کاهو گیاهی است که دارای مواد سلولزی، خواب آور و اشتها آور، تصفیه کننده خونو دارای عناصر روی و منگنز است. چیــن بزرگترین کشور تولیدکننده کاهو در دنیا با سـهمی معـادل 64 درصد تولیـد جهانی می باشد. پـس از آن کشورهای آمریکا، اسپانیا، ایتالیـا، هنـد، ژاپن، فرانسه، ترکیـه، مکزیک و آلمان به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند.

کاهو پس از کشت بذر یک ریشه عمودی و عمیق تولید می‌کند و سپس ریشه های فرعی روی این ریشه اصلی تشکیل می‌شود که وظیفه ی آن جذب آب و مواد غذایی است. شرایط محیطی، تاریخ کاشت و فواصل کشت بر روی اندازه و تعداد برگ ها تاثیر دارد. برگ های کاهو معمولا به صورت صاف و بدون کرک بوده و کناره های آن دارای بریدگی های ریزی است. البته در این میان برخی از ارقام ممکن است دارای برگها ی چروکیده و کرک دار باشند.

پهنک برگ بـه شکل های مختلف بیضوی کشیده، بیضوی پهـن، گـرد، تخم مرغی، قاشقی و مثلثی مکی باشد. عـادت رشـد برگهـا از خوابیده تـا ایستاده متغیـر اسـت. وجود آنتوسیانین در برگها موجب قرمز شدن آنها می‌شود.

مزایای کشت نشای کاهو

1-کاهش دفعات ابیاری

2-زودرس‌کردن محصول

3-یکنواختی کشت

4-تراکم مناسب بوته

5-کاهش هزینه بذر

آماده سازی خاک

۱-کاهو در دامنه گسترده‌ای از انواع خاکها قابل پرورش است اما بیشترین سطح زیر کشت آن مربوط به خاک‌های آلی و لومی است. لازم به ذکر است که بدون در نظر گرفتن کیفیت نهایی کاهو جهت پیشرس کردن کاهو بهترین نوع خاک ، خاک های سبک و شنی است.

2-ابتدا یک شخم مناسب انجام دهید.

۳-ترد بودن کاهو  یکی از مهمترین مسائلی است که در بازار پسندی کاهو نقش ویژه ای دارد و برای این کار باید مراحل رشد و نمو گیاه کاهو سریع باشد. بدین منظور باید مواد غذایی همواره به شکل اصولی در اختیار گیاه قرار گیرد.

4-کاهو به علت داشتن ریشه های سطحی میزان جذب مواد غذایی آن نسبت به سایر سبزیجات کمتر است. به همین دلیل ریشه های این گیاه قادر نیست مانند سایر گیاهان آن در خاک به دنبال مواد غذایی بگردد.

بنابراین باید خاک مورد نظر به اندازه کافی از حاصلخیزی برخوردار باشد تا محصول با ارزش و با کیفیتی در نهایت برداشت شود و در این میان عنصر نیتروژن (ازت) نقش حیاتی را در رشد سریع و گسترش پیکره کاهو دارد. بدین منظور ۳۳ کیلوگرم  قبل ازهر کاشت و درست همین مقدار را پس از تنک کردن باید به کاهو بدهیم. هر نوع نیتروژن اضافی دیگر به مقدار نیتروژن خود خاک و همچنین میزان شستشوی آن در خاک که آن هم به بافت خاک بستگی دارند مربوط می شود.

۶-کودهای فسفره و پتاسه را بسته به نیاز زمین (خاک)قبل از کاشت به خاک اضافه کنید.

۷-برای حصول نتایج بهتر توصیه می‌شود که از کودهای نیتراتی و آمونیوم در کنار هم استفاده شود تا اینکه فقط از یک نوع استفاده کنیم. همچنین عنصر فسفر نیز از جمله عناصر حیاتی برای زودرس کردن محصول است.

خاک مناسب برای کاهو

گیاه کاهو در انواعی از خاکهای شنی سبک تا رسی سنگین کشت می‌شود ولی کاشت این گیاه در خاکهای لومی دارای مواد آلی بهترین نتیجه را در بر دارد. کاهوهای بهاره در زمین های سبک که زود گرم می‌شوند بهتر رشد می‌کنند. انواع تابستانه ی این گیاه در زمین های با آب کافی نتیجه خوبی در بر دارد. مناسب ترین زمین برای کاهو خاک لمونی سبک است که دارای مقدار زیادی مواد آلیاست. خاک های نیمه سنگین همراه با مواد هوموسی که دارای نفوذپذیری مناسب و ظرفیت نگهداری بالای آب است، برای کاهو مناسب است. pH مناسب برای کاهو بین 5.5 تا 6.5 می باشد. کاهو در خاک های خنثی به دلیل عدم جذب آهن و منگنز  هم محصول خوبی نمی‌دهد. زمینی که در آن کاهو کشت می شود، بایـد از زهکشی خوبی برخوردار باشد و در عین حال رطوبت را هم حفظ کندو همچنین سـطح خـاک صـاف و نـرم و عاری از علفهای هرز باشد.

باتوجه به توضیحات داده شده، کودهای شیمیایی حاوی سه عنصر اصلی نیتروژن، فسفر و پتاسیم و همچنین کودهای حاوی روی می تواند در بهبود عملکرد گیاه کاهو موثر باشد. پیشنهاد سینکو کودهای NPK  مایع و پودری، اوره فسفات و همچنین کود سولفات روی و کودهای آلی از جمله استات روی است.

منبع

مدیریت تغذیه در توليد ارقام تجاری کاهو-عبدالحمید محبی و سید حسن موسوی-1399